Lopen op het water

Ik zwem wel even de oceaan over

Van professionele leraren(teams) mogen we verwachten dat zij regelmatig hun eigen didactisch handelen en functioneren in vraag stellen; dat ze onderzoeken hoe hun onderwijspraktijk beter kan. Leraren verdienen op hun beurt erkenning voor de wijze waarop ze dat doen en de ondersteuning en ruimte die ze hierbij nodig hebben. 
Of je nu de enthousiasteling bent die het nieuwste powerskin badpak draagt of de nieuweling die door een andere zwembril kijkt of degene bent die dat extra zwembandje nodig heeft. We willen allemaal dat ze op een (zomerse) dag de weg vinden naar het zwembad.

Juf Edwina vraagt zich af op welke manier ze haar vijfjarige kleuters nog meer kansen kan bieden zodat ze uitgedaagd worden om zelf beslissingen te nemen. Ze wil af van die vaste routine waarbij kleuters voor de pauze gedwee en bijna op automatische piloot hun jassen aantrekken en een knabbeltje nemen. Tijdens een gesprek kaart ze het voorstel aan. De kleuters reageren vol ongeloof. ‘Echt?’. Sommige voelen zich meteen bevrijd en proeven de vrijheid al. Vooral de voetbaljongens – die het altijd te warm hebben – gaan nog een stapje verder. Zij gebruiken de situatie om zelfs minder kledingstukken aan te trekken dan in de klas. Juf grijpt in wanneer de bende naar buiten wil in hun onderhemdje. Het is even schrikken en afwachten. Hoe loopt dit af? Na een aantal dagen valt het op dat enkele kleuters die verantwoordelijkheid echt ter harte nemen. Ze vertrekken iets vroeger naar buiten om al eens te voelen. Ook de thermometer wordt grondig bestudeerd. De vrijheidsstrijders blijven halsstarrig elk grillig weer trotseren zonder jas. En weer anderen houden zich aan het vertrouwde ritme: jasje aan en buiten. Het effect is niet min: kleuters voelen dat ze vertrouwen krijgen van de leerkracht en dat doet hen zichtbaar groeien. Nogal wiedes dat dit ook uitstraalt op de hele klaswerking. Het is voor Edwina eveneens een leerproces. Ze erkent dat ze de mening en expertise van haar collega’s nodig heeft, wil dit experiment ooit de basis vormen van een bredere onderwijsaanpak binnen de school.

Wij doen aan synchroonzwemmen

Er is maar één iemand nodig om de kraan te openen en een zwembad te vullen. Heb je eerder een subtropisch zwemparadijs met golfslagbad in gedachten? Dan kan je best wat hulp gebruiken. 
Het is mooi als een teamlid of een klein groepje de noodzaak voelt en het initiatief neemt om de vertrouwde aanpak en gewoontes eens onder de loep te nemen. Toch wil je al in een vroeg stadium collega’s informeren en betrekken. Hoe vaak praten leraren met elkaar over hun overtuigingen of de pedagogische keuzes die ze maken? Als de urgentie bij meerdere mensen leeft, vergroot dit mogelijks het draagvlak om wezenlijk iets te veranderen. En leraren hebben elkaar ook gewoon nodig als inspiratiebron. Wat werkt bij mij, werkt daarom niet bij jou. Wat jij kan, kan ik nog niet. Er is geen ‘one size fits all’. We kunnen dus maar beter de krachten en competenties bundelen om van elkaar te leren. Onderwijs is teamwerk.

Kirsten en Wim zijn de trotse co-teachers in de eendjesklas. Samen zijn ze verantwoordelijk voor een menggroep van 32 instappers en peuters. 
32 kriebeldiertjes die volop experimenteren, ontdekken, bewegen. Sinds dit schooljaar is dinsdag een speciale dag. Dan trekt de hele bende – ongeacht het weer – naar het bos. Kirsten en Wim willen hun kleuters zo kansen geven om (andere) ervaringen op te doen. In een bos is er ruimte om te klimmen, te rennen, zijn er andere geuren, vliegt de wind in je haren… De peuters trekken na de lunch zelf hun laarzen aan en wandelen achter de rode vlag mét eend richting bos. Vroeger deden ze er 20 minuten over maar ondertussen zijn ze  op na 10 minuten al op bestemming. Soms plannen ze een gerichte activiteit: een heuse strijd tussen club Superman en crew Batman tijdens superheldenweek; of gewapend met touwen van een meter de omtrek van bomen opmeten. Maar zelfs zonder die extra input, zijn de peuters druk in de weer en dienen de leerkansen zich op een dienblaadje aan. Op dit moment zijn ze al weken in de ban van hun zelfgebouwde kamp. Zelfs ouders worden door hun boself quasi verplicht om in het weekend een kijkje te gaan nemen.
Kirsten en Wim zijn tevreden over hun nieuwe routine. Peuters durven meer risico’s nemen, hun spel wordt fantasierijker, stille kleuters bloeien open. Zo is er kereltje van weinig zeg die plichtsgetrouw elke week een tak uit het bos meebrengt. Ook de leraren zelf verleggen hun grenzen want de peuters trekken steeds hoger en verder weg. Voorlopig zijn Kirsten en Wim de enigen die naar het bos trekken. Het team werd wel van bij de start geïnformeerd over de wilde plannen. Ondertussen groeit de interesse bij anderen en smeult er een vuurtje. Ook andere groepen trekken al meer naar buiten. 
Deze  peuters zullen na twee jaar heuse bostrippers zijn. Benieuwd op welke manier het team deze evolutie gaat aanpakken. Past dit initiatief binnen een grotere droom?

Dromen van een eigen zwembad

Mensen met goesting hebben de kracht om anderen op sleeptouw te nemen. Maar naar waar dan? Je mag dan wel een duidelijk idee hebben over hoe de ideale school eruit ziet, tussen droom en daad ligt er vaak nog een ongeplaveid pad. Richtinggevend voor die tocht is een gedegen schoolvisie. Ze verbindt mensen en weerspiegelt de ambitie van een team. Een visie vormt ook een kader voor allerlei initiatieven die binnen de school plaats vinden en een leidraad voor toekomstige keuzes. Het is zoals heerlijk wegdromen, turend naar de horizon in een schijnbaar eindeloos infinity zwembad. Maar dan wel eentje met de donkere baanaanduiding van een olympisch bad op de bodem. Hoe je ook zwemt, je ziet wel waarheen.

Eén kleuterleerkracht, één PJK’er en één kindbegeleider staan aan de start van een groot avontuur. Evelien, Jana en Bouchra verwelkomen samen kinderen van 0 tot 3 in hun Wondernest. Er werden letterlijk en figuurlijk muren gesloopt zodat baby’s en peuters samen kunnen groeien. Een logisch gevolg van de werking op de hele school waarbij teams van coaches verantwoordelijk zijn voor groepen van kinderen. Conform de visie van de school krijgen de begeleiders het vertrouwen en de autonomie om dit project vorm te geven. Dit is nog het prille begin en toch zien ze al effecten van hun aanpak. Schoolgaande peuters spelen samen met baby’s en kruipers, ondernemende tweejarigen delen verfkwasten en scharen met hun oudere vriendjes. Ook de begeleiders leren veel van elkaar en uit de context want hier vervagen de grenzen tussen kinderopvang en onderwijs. 3 begeleiders die vanuit hun achtergrond en expertise kijken naar de ontwikkeling van kinderen. Er zit potentieel in. In deze fase botsen ze vaak op praktische zaken. Juf Eveliens routine om ’s morgens met een onthaal te starten wordt herbekeken als je weet dat Elysa en Luna niet om 8u30 aanwezig moeten zijn.  Het team wordt elke dag uitgedaagd om oplossingen te bedenken, nieuwe wegen te bewandelen maar ze geloven erin. ‘Wanneer een schoolgaande peuter onze kleintjes helpt met het aandoen van wanten of één van de kruipers plots opduikt tijdens het vertellen van een verhaal, dan weten we waarom we het doen.’

Fernando de visser

Fernando Fishman wilde een prachtig resort openen aan de Pacifische kust in Chili; op een plek die minder geschikt is voor toerisme omdat het water in die regio nooit boven 17graden opwarmt. Vaak is het zelfs verboden te zwemmen. Mensen verklaarden hem en zijn compagnons voor gek! Wie trekt daar nu heen? En toch, het Alfonso Del Mar resort is een populaire plek. Fernando bouwde er de ‘oceaan aan de oceaan’. Meer dan een kilometer lang, op sommige plekken 35m diep en altijd met een temperatuur van 26 graden. San Alfonso is het grootste zwembad ter wereld. 

Zo zie je maar. Voor je het weet, lopen we op een dag wel op het water.
 
Dank aan Edwina uit Sint-Paulus Ottergemsesteenweg; Kirsten en Wim uit Sint-Michiel wijkafdeling Strooiendorp; Jana, Bouchra en Evelien uit ‘t Wondernest