Het zijn niet de depressies. Ook niet de angstaanvallen, psychoses of schizofrenie. Het is alcoholafhankelijkheid dat tot de meeste opnames leidt in psychiatrische ziekenhuizen en afdelingen. De FOD Volksgezondheid zette alle cijfers van 2021 op een rijtje en telde 14.890 verblijven met alcohol als hoofddiagnose. Het komt vooral bij mannen voor, zeggen de cijfers. Bij hen is één op de vijf opnames gerelateerd aan alcoholmisbruik. Bij vrouwen is dat één op de negen.

En denk maar niet dat het jou niet kan overkomen. “Patiënten komen uit alle lagen van de bevolking”, zegt Marianne Destoop, professor aan de UAntwerpen en beleidspsychiater verslaving in Multiversum (Boechout). Dat de verslaving zo vaak voorkomt, heeft volgens Destoop te maken met de alomtegenwoordigheid van drank. “Alcohol wordt nogal gedoogd in onze maatschappij, vanuit het idee dat het deel is van onze cultuur of onze geschiedenis. We krijgen vaak de boodschap dat het erbij hoort, en we doen lacherig over mensen die dronken zijn. Dat zouden we bij drugs nooit doen, maar het verslavingsmechanisme is hetzelfde.”

De patiënten in de kliniek zijn uit alle leeftijdsgroepen, zeggen de cijfers. “Jongeren zijn extra gevoelig voor die prikkels, omdat hun brein nog in ontwikkeling is”, zegt Destoop. “Hoe jonger je voor het eerst dronken bent, hoe groter het risico op een latere verslaving. Daarom pleiten we voor het optrekken van de startleeftijd van alcohol. Maar we zien evengoed mensen die na hun pensioen plots kampen met eenzaamheid en leegte en daarom een alcoholprobleem ontwikkelen.”

Destoop pleit ervoor om bewuster met alcohol om te gaan. “We horen bij patiënten die hervallen heel vaak dat het begon toen ze naar de winkel gingen voor groenten en fruit, maar getriggerd werden door de alcohol die daar staat. En er wordt nog altijd reclame gemaakt voor alcohol, terwijl bijvoorbeeld sport toch weinig met alcohol vandoen heeft. Bij drugs ligt de drempel in de maatschappij toch hoger.”

“Soms begint het puur door de alcohol, maar vaker is het een combinatie met andere stoornissen. Er zijn mensen die beginnen te drinken omdat ze een depressie ontwikkelen en op die manier met de symptomen omgaan. Of om een trauma uit hun kindertijd te onderdrukken. Ook tegenslagen kunnen een rol spelen. Een relatie die op de klippen loopt, een ontslag op het werk, sociale problemen…”

“Soms begint het puur door de alcohol, maar vaker is het een combinatie met andere stoornissen. Er zijn mensen die beginnen te drinken omdat ze een depressie ontwikkelen en op die manier met de symptomen omgaan” 

Hoe je het bij jezelf kan herkennen?

“Door op het einde van de dag te evalueren of je gedronken hebt wat je op voorhand plande, of toch meer. Een ander alarmsignaal is dat je wordt aangesproken door je omgeving of dat je in de problemen komt op je werk of in je relatie.” Als het toch tot een opname komt, wacht je een lange strijd. “Vaak lukt het niet na één keer, want het is een leerproces”, zegt Destoop. “Je verlangen herkennen, de risicomomenten inschatten: dat moet je leren. Maar het is niet per se levenslang: er zijn veel patiënten die we heel goed hebben kunnen behandelen.”

Bron: Koen Baumer - Het nieuwsblad 22/2/2024