MET DE WERK- EN ZORGTRAJECTEN BEVINDEN WE ONS OP HET KRUISPUNT VAN SOCIALE ECONOMIE, ZORG, WELZIJN EN (BUITENGEWOON) ONDERWIJS.
Het thema “werk” is binnen de Groep Broeders van Liefde meer dan ooit als een motor voor intersectorale samenwerking en afstemming. Werk is één van de verticale en sectorale pijlers waarop de Groep rust maar ook een thema dat horizontaal doorheen de 4 pijlers of sectoren van de Groep Broeders van Liefde loopt (verzorgingsinstellingen, welzijn en buitengewoon onderwijs, het gewone onderwijs en sociale economie).
HOE IS ARBEIDSZORG VERTAKT BINNEN ONZE ORGANISATIE?
Arbeidszorg heeft zijn wortels in en is ingebed in diverse sectoren: geestelijke gezondheidszorg met de functie 3 activering, dagcentra van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (begeleid werk), beschutte en sociale werkplaatsen. Het spreekt dan ook voor zich dat de doelgroep voor arbeidszorg heel erg heterogeen is.
NA EEN PLEIDOOI VAN JAREN EEN DECRETALE ONDERBOUW ÉN UITVOERINGSBESLUITEN MET INGANG VAN 2018
Het decreet op de werk- en zorgtrajecten werd goedgekeurd in april 2014. Het Vlaamse Regeerakkoord 2014 – 2019 bouwde hier op verder en voorzag om in vermelde regeerperiode werk te maken van de noodzakelijke uitvoeringsbesluiten. Het was nog wachten tot in 2018 maar dan zagen de uitvoeringsbesluiten het levenslicht en werd concreet vorm gegeven aan twee types van arbeidszorg, enerzijds activeringstrajecten, anderzijds arbeidsmatige activiteiten. In het decreet van 2014 werden drie types vooropgesteld, de hiervoor genoemde, en als derde het traject maatschappelijke oriëntatie. Dit laatste werd niet verder uitgewerkt in het kader van deze uitvoeringsbesluiten omdat dit traject opgenomen werd in het decreet lokaal sociaal beleid met het geïntegreerd breed onthaal.
ACTIVERINGSTRAJECTEN
De activeringstrajecten kunnen gezien worden als de structurele erfopvolger van de Tenders Activeringszorg die door de VDAB werden uitgeschreven, vaker ook wel de W²-trajecten genoemd. Deze trajecten richten zich naar personen met een medische, mentale, psychische, psychiatrische of sociale problematiek met een grote afstand tot de arbeidsmarkt maar waarbij ingeschat wordt dat er toch potentieel is op betaalde tewerkstelling. Het traject heeft een doorlooptijd van 3 tot maximum 18 maanden en heeft als finaliteit om de persoon toe te leiden naar betaald werk, al dan niet met ondersteuning. Via diverse actoren kan een kandidaat worden toegeleid maar de toegang tot de activeringstrajecten wordt bewaakt door de VDAB. Het traject voorziet in acties m.b.t. begeleiding naar en op een werkvloer met simultaan ook acties m.b.t. zorg in de hulpverlening. Het trajectplan wordt opgesteld door een casemanager werk, een casemanager zorg en de deelnemer. Het plan wordt uitgevoerd door een netwerk van dienstverleners. Via deze link kom je bij de brochure die de VDAB heeft uitgewerkt voor kandidaat deelnemers aan een activeringstraject.
Wie meer technische vragen heeft over de uitvoeringsbesluiten kan terecht bij de deze FAQ.
ARBEIDSMATIGE ACTIVITEITEN (AMA)
De arbeidsmatige activiteiten regelen vrijwillige onbetaalde bezigheid van onbepaalde duur bij een werkpost. Ook hier gaat het om personen tussen 18 en 65 jaar met een medische, mentale, psychische, psychiatrische of sociale problematiek voor wie betaald werk ook op middellange termijn niet (meer) mogelijk is. Ze behoren tot volgende categorieën:
- Niet werkende werkzoekenden, met toelating van de VDAB.
- Personen met een leefloon met toelating van het OCMW.
- Personen met arbeidsongeschiktheid die toelating hebben van hun adviserend arts.
- Personen die een inkomensvervangende tegemoetkoming of integratietegemoetkoming ontvangen.
De arbeidsmatige activiteiten worden verricht onder begeleiding van een erkende begeleider arbeidsmatige activiteiten. Deze erkenning wordt verleend door het Departement Welzijn en Volksgezondheid. Het doel van de arbeidsmatige activiteiten is het bieden van een zinvolle bezigheid, het zorgen van structuur, het aanreiken van sociale contacten en de mogelijkheid om je talenten en competenties te ontwikkelen. De werkpost kan zeer breed worden ingevuld, zowel in de profit als de non-profit.
Voor meer informatie omtrent deze arbeidsmatige activiteiten kunnen we verwijzen naar de website van het departement WVG.
DOOR HET BOS TOCH NOG DE BOMEN ZIEN
Met de uitvoeringsbesluiten van de werk- en zorgtrajecten verdwenen de Tenders Activeringszorg (TAZ) maar bleven ook nog enkele vroegere (sectorale) regelingen inzake arbeidszorg van kracht. We overlopen ze hier kort.
BEGELEID WERKEN (SECTOR VLAAMS AGENTSCHAP VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP)
Begeleid werken is het onbetaald meewerken van een persoon met een beperking op een gewone werkpost met begeleiding, op vaste momenten in de week en is het sectoraal equivalent in de sector van het VAPH van de Arbeidsmatige Activiteiten. AMA kan niet gecombineerd worden met begeleid werk (dubbele financiering) maar zal vanaf 1 januari 2019 wel gecombineerd kunnen worden met Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH).
ARBEIDSZORG BINNEN DE SECTOR SOCIALE ECONOMIE
Binnen de regelgeving sociale economie bestonden twee regelgevingen voor arbeidszorg: binnen de regelgeving van de sociale werkplaatsen enerzijds, binnen het meerbanenplan anderzijds. De financiering van de beide is vergelijkbaar.
Het meerbanenplan (2006) bood de mogelijkheid om samenwerkingsverbanden te vormen met beschutte en sociale werkplaatsen en andere arbeidszorginitiatieven die via de VDAB een pakket arbeidszorguren konden gefinancierd krijgen en verdelen over het samenwerkingsverband. Binnen deze experimentele financiering is er geen verplichte finaliteit van doorstroming naar een betaalde job, al dan niet met ondersteuning, uiteraard kan dat wel, maar het is niet noodzakelijk.
Ook binnen de regelgeving van de sociale werkplaatsen was er reeds een financiering voor arbeidszorg op de werkvloer van de werkplaats die zeer goed vergelijkbaar is met de voorgaande (1 VTE begeleider voor 5 VTE arbeidszorgmedewerkers). En ook hier konden de arbeidszorgtrajecten van onbepaalde duur zijn. Deze mogelijkheid blijft in zijn huidige vorm doorlopen tot er een nieuwe regelgeving is die zal ingekanteld worden binnen de regelgeving ‘Maatwerk’.
Binnen de visie van de minister van sociale economie moet de hiervoor geschetste regelgeving meer toegespitst worden op doorstroom en niet langer op arbeidszorg van onbepaalde duur. Daarvoor verwijst het beleid naar de nieuwe regelgeving inzake arbeidsmatige activiteiten. Om deze switch te maken heeft de minister nu een derde type arbeidszorg binnen de sociale economie mogelijk gemaakt: “activerende arbeidszorg”. Deze maakt een voortraject mogelijk van 12 tot 24 maanden voor arbeidszorgmedewerkers met een profiel sociale economie tijdens dewelke ze kunnen werken aan het ontwikkelen van competenties en arbeidsattitude met een geleidelijk aan op te bouwen werkregime van een (onbetaalde) tewerkstelling van enkele uren per week naar een (betaalde) deeltijdse of voltijdse tewerkstelling.
Verwacht wordt dat deze drie regelingen binnen sociale economie geïntegreerd zullen worden naar één werkvorm binnen het maatwerkdecreet met het accent op instroom naar betaald werk binnen sociale economie. Een concrete timing is er evenwel nog niet.
GROENE ZORG
Voor de volledigheid vermelden we hier ook de zorgboerderijen die diverse vormen van arbeidszorg aanbieden, gaande van dagbesteding, louter beleving, time out tot activering richting werk. Deze projecten worden gefinancierd via het Departement Landbouw en Visserij. Voor meer informatie kan u terecht op groenezorg.be.
Waar kan je terecht?
Zo goed als alle welzijns- en GGZ-voorzieningen, en ook alle sociale economie ondernemingen die behoren tot de Groep Broeders van Liefde bieden diverse vormen van arbeidszorg aan. Neem een kijkje op de website van een voorziening of onderneming in jouw buurt of contacteer hen voor meer informatie.